کد مطلب:252698 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:316
بیان فرق صوفی با عارف که بسیار قابل اهمیت است
مولف گوید بلحاظ اینكه واقع و حقیقت در فرق بین عارف و صوفی كاملا مشخص و روشن شود لازم است بر ما كه بیان و تحقیق استاد خود حكیم الهی قمشه ای رضوان الله تعالی علیه را عینا دراین مقام بیاوریم.
[ صفحه 458]
استاد الهی در كتاب حكمت الهی جلد اول صفحه 276 و 277 در معنی (تصوف) چنین تحقیقی دارند: اگر معنی تصوف و صوفی عالمان ربانی هستند كه دارای مقام معرفت الله و تخلق باخلاق الله و تهذیب نفس به عبادت و ریاضت و مجاهده است و مخالفت هوای نفس و تزكیه روح و پاك ساختن دل از عشق و محبت ما سوی الله است و هدایت و تربیت خلق به معرفت و خداشناسی و اخلاق حسنه و علم و عمل خالص و ذكر و فكر در اسماء و اوصاف الهی است و ترك شهوات حیوانی و فضولات دنیوی و احسان و خدمت بی ریا به خلق است و دستگیری از بیچارگان و اعانت مظلومان و ارشاد گمراهان وادی توحید و خداشناسی است به حقیقت آنان شاگردان عالی مدرسه انبیاء و این طریقه قرآن و مدرسه قرآن است كه خلق را بر آن دعوت فرموده و پیروی حقیقی (چون اصحاب صفه) از رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم و اوصیاء اوست صلوات الله علیهم اجمعین.
لیكن باید دانست كه مصداق تصوف و صوفی و عارف بالله به این معنی به ندرت در دوران عالم می توان یافت مانند زید و اویس قرن و كمیل و میثم و خواجه ربیع و ابوبصیر و هشام حكم و پسر ادهم و امثالهم در زمان بعد ابونصر و ابوعلی و ابوالحسن و ابوسعید ابوالخیر و خواجه طوسی و محیی الدین و عارف رومی و سنائی و حافظ و سعدی و شیخ اشراق و صدرا و فیض و حكیم سبزواری بوده اند و یا اینان خود از آن عارفان و صوفیان صفایند.
اما امروز كه اثری از آن عالمان عارف صاحب سرّ امام كمتر یافت می شود خدای ما را به آن خداپرستان واقعی رهنماید و به مقام شامخ آنان برساند كه آنها انسان حقیقی و خضر و موسای عقل و زنده به آب حیات معرفة الله اند.
و اگر معنی صوفی و تصوف عبارت از ادعای دروغ مقام ولایت است و نیابت خاصه به هوای نفس و حب ریاست و خرقه بازی و سالوسی و ریا و دكان داری و فریب دادن مردم ساده لوح (در عین حال مشتاق معارف حقه)
[ صفحه 459]
تشكلات و امور موضوعه موهوم و القاء اوهام و تخیلات بر مردم زودباور به ادعای كرامات دروغ كه عارف به راستی گوید
صوفی نهاد دام و سر حقه باز كرد
بنیاد مكر با فلك حقه باز كرد
تا بالنتیجه از لذات حیوانی و شهوت دنیوی كاملا برخوردار گردند به افسون و فریب جمعی را گرد خود به نام فقر و درویشی و ارشاد جمع كرده و دكانی از آیات و اخبار عرفانی و گفتار نظم و نثر بزرگان حكماء و علمای ربانی باز كنند و حرف مردان خدا را بدزدند برای متاع دكان خود چنانكه عارف قیومی ملای رومی فرماید
چند دزدی حرف مردان خدا
تا فروشی و ستانی مرحبا
و آه و ناله های شیطانی و نفس های سرد بی حقیقت كشیدن و خلسه و رعشه ریا و خودنمائی برای آنكه در دل مردم ساده دل جای گرفته و از دنیای آن بهره گیرند و بر آنها افسون و نیرنگ ذكر قلبی و سخنان ذوقی القاء كنند و از آخرت و مقامات اولیاء و مراتب سعادت روحانی سخن گویند و خودشان جز سعادت مادی و لذات فانی بدن دنیوی به جائی معتقد نباشند.
دائم به فكر آنكه ثروتمندی را به دام آرند و از مال او و ارادت او تمتع و اعتباری یابند و در مریدان هیچ تاثیر كمال نفس و صفای روح و خداشناسی و خداپرستی و تقوی نداشته بلكه تنها برعونت و خودپرستی و ریاكاری و كبر و نخوت آنها بیفزایند و مردم را از استعداد فطری توحید و شوق ذاتی معرفة الله خارج كرده به وادی ضلالت و راه ریا و سمعت كشند و این گونه صوفی در هر دور بسیار بوده هستند (ضعف الطالب و المطلوب) گر این است معنی صوفی صد نفرین حق بر این مردم باد كه بدنام كننده نكونامان عالمند.
و از حدیث حضرت علی علیه السلام در اصول كافی در بیان تقسیم علما به
[ صفحه 460]
علمای حقیقی متقی خداپرست مخالف هوای نفس كه هادی و خیرخواه و خدمتگزاران معنوی خلقند و دیگر علمای ظاهری مدعی ریاكار و مجادل و ریاست طلب و طالب جاه و جلال دنیوی كه مضل و گمراه كننده مردم اند این دو معنی را كه در تصوف گفتیم به خوبی می توان دریافت. جعلنا الله من العلماء العاملین الربانین و اعاذنا الله من شر شیاطین الجن و الانس اجمعین بجاه محمد و آله الطاهرین انتهی كلامه قدس سره.
مولف گوید با تفسیری كه استاد الهی در معنی تصوف نموده كلام حضرت امام هادی علیه الصلوة و السلام بر معنای دوم از تصوف منطبق است و جوانان با ایمان عصر ما بایست بسیار هشیار باشند كه گول این گمراه كنندگان را نخورند و در دام آنها نیفتند وگرنه خسر الدنیا و الآخره خواهند گردند.
[ صفحه 461]
[ صفحه 458]
استاد الهی در كتاب حكمت الهی جلد اول صفحه 276 و 277 در معنی (تصوف) چنین تحقیقی دارند: اگر معنی تصوف و صوفی عالمان ربانی هستند كه دارای مقام معرفت الله و تخلق باخلاق الله و تهذیب نفس به عبادت و ریاضت و مجاهده است و مخالفت هوای نفس و تزكیه روح و پاك ساختن دل از عشق و محبت ما سوی الله است و هدایت و تربیت خلق به معرفت و خداشناسی و اخلاق حسنه و علم و عمل خالص و ذكر و فكر در اسماء و اوصاف الهی است و ترك شهوات حیوانی و فضولات دنیوی و احسان و خدمت بی ریا به خلق است و دستگیری از بیچارگان و اعانت مظلومان و ارشاد گمراهان وادی توحید و خداشناسی است به حقیقت آنان شاگردان عالی مدرسه انبیاء و این طریقه قرآن و مدرسه قرآن است كه خلق را بر آن دعوت فرموده و پیروی حقیقی (چون اصحاب صفه) از رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم و اوصیاء اوست صلوات الله علیهم اجمعین.
لیكن باید دانست كه مصداق تصوف و صوفی و عارف بالله به این معنی به ندرت در دوران عالم می توان یافت مانند زید و اویس قرن و كمیل و میثم و خواجه ربیع و ابوبصیر و هشام حكم و پسر ادهم و امثالهم در زمان بعد ابونصر و ابوعلی و ابوالحسن و ابوسعید ابوالخیر و خواجه طوسی و محیی الدین و عارف رومی و سنائی و حافظ و سعدی و شیخ اشراق و صدرا و فیض و حكیم سبزواری بوده اند و یا اینان خود از آن عارفان و صوفیان صفایند.
اما امروز كه اثری از آن عالمان عارف صاحب سرّ امام كمتر یافت می شود خدای ما را به آن خداپرستان واقعی رهنماید و به مقام شامخ آنان برساند كه آنها انسان حقیقی و خضر و موسای عقل و زنده به آب حیات معرفة الله اند.
و اگر معنی صوفی و تصوف عبارت از ادعای دروغ مقام ولایت است و نیابت خاصه به هوای نفس و حب ریاست و خرقه بازی و سالوسی و ریا و دكان داری و فریب دادن مردم ساده لوح (در عین حال مشتاق معارف حقه)
[ صفحه 459]
تشكلات و امور موضوعه موهوم و القاء اوهام و تخیلات بر مردم زودباور به ادعای كرامات دروغ كه عارف به راستی گوید
صوفی نهاد دام و سر حقه باز كرد
بنیاد مكر با فلك حقه باز كرد
تا بالنتیجه از لذات حیوانی و شهوت دنیوی كاملا برخوردار گردند به افسون و فریب جمعی را گرد خود به نام فقر و درویشی و ارشاد جمع كرده و دكانی از آیات و اخبار عرفانی و گفتار نظم و نثر بزرگان حكماء و علمای ربانی باز كنند و حرف مردان خدا را بدزدند برای متاع دكان خود چنانكه عارف قیومی ملای رومی فرماید
چند دزدی حرف مردان خدا
تا فروشی و ستانی مرحبا
و آه و ناله های شیطانی و نفس های سرد بی حقیقت كشیدن و خلسه و رعشه ریا و خودنمائی برای آنكه در دل مردم ساده دل جای گرفته و از دنیای آن بهره گیرند و بر آنها افسون و نیرنگ ذكر قلبی و سخنان ذوقی القاء كنند و از آخرت و مقامات اولیاء و مراتب سعادت روحانی سخن گویند و خودشان جز سعادت مادی و لذات فانی بدن دنیوی به جائی معتقد نباشند.
دائم به فكر آنكه ثروتمندی را به دام آرند و از مال او و ارادت او تمتع و اعتباری یابند و در مریدان هیچ تاثیر كمال نفس و صفای روح و خداشناسی و خداپرستی و تقوی نداشته بلكه تنها برعونت و خودپرستی و ریاكاری و كبر و نخوت آنها بیفزایند و مردم را از استعداد فطری توحید و شوق ذاتی معرفة الله خارج كرده به وادی ضلالت و راه ریا و سمعت كشند و این گونه صوفی در هر دور بسیار بوده هستند (ضعف الطالب و المطلوب) گر این است معنی صوفی صد نفرین حق بر این مردم باد كه بدنام كننده نكونامان عالمند.
و از حدیث حضرت علی علیه السلام در اصول كافی در بیان تقسیم علما به
[ صفحه 460]
علمای حقیقی متقی خداپرست مخالف هوای نفس كه هادی و خیرخواه و خدمتگزاران معنوی خلقند و دیگر علمای ظاهری مدعی ریاكار و مجادل و ریاست طلب و طالب جاه و جلال دنیوی كه مضل و گمراه كننده مردم اند این دو معنی را كه در تصوف گفتیم به خوبی می توان دریافت. جعلنا الله من العلماء العاملین الربانین و اعاذنا الله من شر شیاطین الجن و الانس اجمعین بجاه محمد و آله الطاهرین انتهی كلامه قدس سره.
مولف گوید با تفسیری كه استاد الهی در معنی تصوف نموده كلام حضرت امام هادی علیه الصلوة و السلام بر معنای دوم از تصوف منطبق است و جوانان با ایمان عصر ما بایست بسیار هشیار باشند كه گول این گمراه كنندگان را نخورند و در دام آنها نیفتند وگرنه خسر الدنیا و الآخره خواهند گردند.
[ صفحه 461]